PROCEDURA NIEBIESKIEJ KARTY W PIGUŁCE
Czym jest Procedura Niebieskiej Karty?
Procedura „Niebieskiej Karty" to procedura interwencji wobec przemocy w rodzinie, która składa się z odpowiedniej dokumentacji i sposobu postępowania w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia występowania przemocy.
INTERWENCJA- Pierwszy etap w procesie pomagania
Interwencja jest pierwszym i podstawowym krokiem w procesie pomagania. Celem interwencji jest zatrzymanie przemocy w rodzinie.
Jest ona również początkiem procesu pomagania opartego na następujących założeniach:
➢ najważniejsze jest bezpieczeństwo ofiar,
➢ zrozumiałe i dopuszczalne są wahania i niekonsekwencje w zachowaniu i decyzjach ofiar - jest to objaw doznanego urazu,
➢ nie ma żadnego usprawiedliwienia przemocy, nikt nie ma prawa znęcać się nad innymi,
za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca, bez względu na to, co zrobiła ofiara.
WARTO PAMIĘTAĆ!
Rozpoznanie przemocy w rodzinie i wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A"następuje przez:
➢ policjanta,
➢ pracownika socjalnego,
➢ przedstawiciela ochrony zdrowia – lekarza, pielęgniarkę, ratownika medycznego,
➢ przedstawiciela oświaty – nauczyciela,pedagoga szkolnego,
➢ przedstawiciela gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
Każda z tych służb ma w swoich zapisach ustawowych możliwość i obowiązek korzystania z pomocy innych osób, instytucji i organizacji, a także obowiązek współpracy, gdy zostanie o to przez nie poproszona.
W procedurze „Niebieskiej Karty" interwencja jest rozumiana jako działanie doraźnie, mające na celu zatrzymanie aktualnej przemocy. Taką interwencję przeprowadzają policjanci (służby patrolowo-interwencyjne). W razie konieczności podejmują działania ochronne wobec ofiar (np. izolowanie sprawcy), pouczenie o przysługujących prawach i grożących konsekwencjach oraz rejestracja zdarzenia. Interwencja policji jest działaniem jednorazowym, chociaż może być podejmowana wielokrotnie w danej rodzinie, ponieważ cechą charakterystyczną przemocy jest to, że nie zatrzymana - powtarza się i z czasem nasila. Specjaliści w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, pracownicy socjalni, terapeuci, psychologowie, dzielnicowi podejmują szereg skoordynowanych działań rozłożonych w czasie i mających na celu zmianę kryzysowej sytuacji poszczególnych osób i całej rodziny, tak aby wyjść z kryzysu, uporać się z jego skutkami i zacząć normalnie funkcjonować.
Działania podejmowane są nie tylko na rzecz ofiar, ale także wobec sprawców przemocy. Celem pracy ze sprawcami jest trwała zmiana nie tylko zachowań, ale i postaw osoby stosującej przemoc.
Wszczęcie procedury nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie!
FORMULARZE STOSOWANE W PROCEDURZE NIEBIESKIEJ KARTY
➢ Formularz Niebieska Karta „A”
Wypełnienie formularza „A” przez osobę uprawnioną wszczyna procedurę Niebieskiej Karty. Formularz jest przekazywany do przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury. Kopię pozostawia się u wszczynającego procedurę. Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego po otrzymaniu formularza „Niebieska Karta – A”, (nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego otrzymania), przekazuje formularz członkom Zespołu Interdyscyplinarnego/grupie roboczej.
➢ Formularz „B” jest zbiorem podstawowych informacji dotyczącej przemocy przekazywanej osobom dotkniętym przemocą.
➢ Formularz „C”
wypełniają członkowie zespołu bądź grupy roboczej na posiedzeniu, w obecności zaproszonej osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. Na posiedzenie Zespołu Interdyscyplinarnego lub grupy roboczej nie zaprasza się dziecka. Osoba dotknięta przemocą w rodzinie nie ma obowiązku stawienia się na spotkanie.
Nie grozi jej za to żadna sankcja. Taka sytuacja nie wstrzymuje jednak prac zespołu.
➢ Formularz „D”
wypełniają członkowie zespołu bądź grupy roboczej w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. Osoba ta zostaje wezwana na posiedzenie zespołu bądź grupy roboczej. Jeżeli domniemany sprawca przemocy nie stawi się na wezwanie zespołu, bądź grupy roboczej, to taka sytuacja nie wstrzymuje dalszych działań specjalistów. Zespół lub grupa robocza analizują zgłoszoną sprawę i przygotowują plan pomocy rodzinie i go realizują. Procedura „Niebieskiej Karty” kończy się w momencie zrealizowania strategii i wyeliminowaniu problemu przemocy w rodzinie.
Procedurę „Niebieskie Karty” oraz wzory formularzy „Niebieska Karta” określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” i wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. Nr 209, poz. 1245), wydane na podstawie art. 9d ust.5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. 2021, poz. 1249)
Wzory dokumentów do pobrania:
1. Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”
PODSTAWOWE CELE PROCEDURY NIEBIESKIEJ KARTY
Ułatwienie rozpoznania przemocy w rodzinie
Nie rozpoznana i nie zatrzymana przemoc z czasem się nasila i przyczynia do powstawania coraz większych szkód, dlatego szczególnie ważne staje się wczesne zidentyfikowanie problemu i jak najszybsze podjęcie działań zapobiegawczych. Nie bez znaczenia jest też fakt, że nie tylko sprawcy, ale także często ofiary próbują ukryć występowanie przemocy lub nie nazywają doświadczanych krzywd przemocą. To w oczywisty sposób utrudnia nie tylko rozpozna-nie, ale także udzielenie skutecznej pomocy. Druki „Niebieskiej Karty" zawierają proste pytania ułatwiające identyfikację problemu i nakreślające podstawowe kierunki udzielania dalszej pomocy.
Zapewnienie bezpieczeństwa ofiarom przemocy
Zastosowanie procedury „Niebieskie Karty" nie kończy się jedynie na zebraniu ważnych informacji na temat zdarzenia lub sytuacji w rodzinie. Jej zadaniem jest przede wszystkim szybkie uruchomienie działań podnoszących stan bezpieczeństwa ofiar przemocy oraz ich kontynuacja aż do momentu, gdy możemy jednoznacznie stwierdzić, że udzielono wszelkiej dostępnej i potrzebnej pomocy, a przemoc w danej rodzinie już nie występuje.
Przerwanie izolacji rodziny
Uruchomienie procedury „Niebieskie Karty" i włączenie innych służb do procesu pomagania zwiększa szanse na skuteczne zatrzymanie przemocy. Ofiary przemocy w rodzinie otrzymują informacje, że nie są same i możliwa jest zmiana sytuacji, a w środowisku lokalnym są osoby i instytucje, które mogą udzielić jej potrzebnej pomocy. To także informacja dla sprawcy, że to, co czyni, jest przestępstwem ściganym przez prawo i grożą za nie określone konsekwencje. Poza tym do czasu rozwiązania problemu będą podejmowane wobec niego działania prewencyjne oraz działania chroniące ofiary.
Wsparcie dla ofiar
To pisemna informacja o przysługujących prawach i możliwościach uzyskania pomocy. Procedura „Niebieskie Karty" przewiduje pozostawienie ofierze przemocy w rodzinie pisemnej informacji o przysługujących jej prawach i możliwościach poszukiwania pomocy w środowisku lokalnym, tak by w dogodnej dla siebie chwili mogła się zastanowić i podjąć decyzję o dalszym postępowaniu.
Motywowanie do podjęcia działań ochronnych
Osoby pomagające wspierają, wzmacniają i zachęcania do odbudowania poczucia własnej mocy i sprawczości oraz umiejętności radzenia sobie w sytuacji zagrożenia. Ważnym elementem procesu pomagania jest też budowanie sieci wsparcia społecznego w najbliższym otoczeniu ofiar. Zastosowanie procedury „Niebieskie Karty" zachęca nie tylko osoby pokrzywdzone do poszukiwania możliwości poradzenia sobie z przemocą, ale także osoby pomagające do poszukiwania wspólnie z ofiarami najlepszego rozwiązania, uwzględniania wszelkich możliwości pomocy oraz monitorowania przebiegu procesu pomagania.
Bardziej stanowcze działania wobec sprawcy
Sprawcy przemocy w rodzinie często czują się bezkarni. Manipulują nie tylko ofiarami i świadkami przemocy, ale także osobami, które interweniują. Ich celem jest zbagatelizowanie przemocy i uniknięcie konsekwencji oraz zwiększenie kontroli nad ofiarami. Próbują zatem odwracać uwagę od czynów, jakie popełniają, usprawiedliwiać (czasem bardzo racjonalnie) przemoc, przerzucać odpowiedzialność na innych. Chętnie też przedstawiają siebie jako ofiarę. Zdarza się, że osoby dowiadujące się o przemocy, na skutek manipulacji sprawcy odstępują od interwencji lub ograniczają się jedynie do wymuszenia obietnicy o poprawie zachowania i zaprzestaniu przemocy. W interwencji i działaniach wobec sprawców przemocy ważna jest stanowczość i konsekwencja. Zastosowanie procedury i wypełnianie dokumentacji pozwala trzymać się odpowiedniego trybu postępowania i zmniejsza ryzyko ulegania manipulacji. Poza tym sprawca otrzymuje informację, że przemoc w rodzinie jest przestępstwem i nie pozostanie bezkarny.
Zapis zdarzenia - ujednolicona dokumentacja
Dokumentacja „Niebieskie Karty" służy nie tylko rozpoznaniu przemocy, rejestracji przebiegu zdarzenia i jego skutków oraz zaplanowaniu pomocy, ale jest także wykorzystywana w postępowaniu przygotowawczym wszczynanym wobec sprawcy. Większość spraw z art. 207 (znęcanie się nad rodziną) nie trafia do wymiaru sprawiedliwości lub jest umarzana z powodu braku dowodów. Każde udokumentowane zdarzenie, nawet jeśli nie pociąga za sobą drastycznych skutków, jest dowodem na ciągłość i powtarzalność przemocy. Wypełnienie przez interweniujących policjantów „Niebieskiej Karty" nie jest jednak równoznaczne ze złożeniem doniesienia o popełnieniu przestępstwa (w tej sprawie obowiązują inne regulacje prawne), ale w przypadku gdy ofiara zdecyduje się złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa może ona zostać wykorzystana jako dowód procesowy. Dokumentacja „Niebieskie Karty", zarówno dla policji, jak i dla pomocy społecznej czy gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, jest zapisem informacji powziętych przez przedstawicieli tych służb podczas wykonywania swoich obowiązków. Nie może być zatem anulowana, wycofywana czy zmieniana na prośbę ofiary lub sprawcy przemocy.
